Sesión final (Carlos)

Na última sesión de Carlos reflexionamos sobre o que aprendemos na materia de Didáctica da Ensinanza de Linguas Estranxeiras e, máis en concreto, nas súas sesións. Persoalmente, unha das cousas máis importantes que aprendín é a importancia do feedback. Ao longo da miña experiencia como alumna, realicei moitos exames e entregas dos que só recibín de volta a nota que merecían, sen explicación do porqué. Cando cheguei á universidade sucedía o mesmo, aínda que si que existía a posibilidade de pasar polo despacho do docente e ver o exame ou o encargo, algo que non era posible en secundaria. Mesmo neste mestrado, onde diversos profesores nos falaron da importancia do feedback, recibimos as notas finais na plataforma virtual da universidade sen saber a nota de cada parte da materia nin a corrección das actividades. Como pretendemos concienciar ao noso alumnado de que é máis importante aprender que obter unha boa puntuación se non lle damos ningún tipo de feedback? As notas son unha ferramenta para poder ponderar o progreso de cada alumno pero para o alumnado non teñen ningunha utilidade.

Como bos docentes, cada cousa que facemos na aula, cada actividade, por pequena que sexa, debe estar encamiñada a un propósito e este propósito non debe ser en ningún momento ter unha nota máis do alumno, senón que o alumno aprenda e que mellore a través da realización de erros e das súas correccións. Polo tanto, o feedback pode ser moi útil se o damos de forma adecuada, é dicir, non é moi conveniente facilitar sen máis a solución correcta a unha actividade que xa vemos, por como foi realizada, que o alumno non entendeu. O ideal é marcar onde está o erro ou de que tipo é e pedirlle ao alumno que entenda por que cometeu ese erro e que o corrixa.

Outra cousa moi útil que aprendemos foi como facer notar estes erros ao alumnado e como telos en conta. Cando eu era alumna penalizábannos polas faltas de ortografía ao facer un exame de comprensión dun libro, por exemplo. Non obstante, o máis adecuado é premiar que o alumno lera e entendera o libro porque a expresión escrita xa se avalía por si soa. Os erros ortográficos pódense sinalar ou apuntar para logo aclaralos na clase pero no se debe restar puntuación ao alumno. Para corrixir os erros de produción oral, o correcto é deixar que o alumno se exprese con liberdade para non cohibilo e sinalar os erros despois. Unha práctica que resulta moi adecuada é que o profesor apunte os erros do alumnado, tanto nas producións orais como nos exames escritos, e logo os presente de forma anónima, mesmo días despois da proba en cuestión, para que entre tódolos alumnos atopen o erro e non o repitan. Como docentes, para avaliar de forma xusta ao noso alumnado, é preciso crear rúbricas de avaliación completas e claras, que abranguen tódolos puntos que queremos ter en conta. Aínda que nos leve moito tempo realizalas e corrixir a través delas é unha forma práctica de corrixir de forma xusta e acostumarnos a valorar tódolos aspectos en cada persoa.

Rematamos esta última sesión facendo uns votos sobre como noso gustaría ser como docentes. No meu caso, comprométome a ser unha profesora coherente, facer as clases dinámicas e transmitir optimismo e tranquilidade para que haxa un bo ambiente de clase. Cada unha das compañeiras de clase escribiu uns votos diferentes pero con todos estaba moi de acordo: seguir formándonos, ser profesoras xustas, premiar o esforzo e a constancia do noso alumnado, etc. Espero que ao longo da nosa vida non esquezamos estes propósitos e sexamos unhas profesoras como sempre soñamos ser.

A metodoloxía CALL

As siglas CALL proveñen de Computer Assisted Language Learning e fan referencia ao ensino de linguas a través do ordenador. Unha das súas ferramentas principais é MOOC no que se deseñan cursos de idiomas. O deseño dun curso a través de MOOC require moito traballo pero existen cursos moi completos deste tipo para o alumnado, xa que a través desta plataforma pódense introducir moitos recursos, traballar tódalas competencias e dar un feedback ao alumnado.

A aprendizaxe a través da metodoloxía CALL pode ser síncrona, cando o alumnado realiza as actividades ao mesmo tempo, asíncrona, se o alumnado, dentro dun período determinado, realiza as actividades cando prefira, ou combinada, se hai actividades dos dous tipos. Tamén existen varias modalidades de CALL: o full e-learning refírese aos cursos que son a distancia completamente, mentres que o blended learning son os cursos que son semi-presenciais.

Aínda que persoalmente prefiro aprender unha lingua a través de cursos presenciais, a metodoloxía CALL paréceme moi útil para aquelas persoas que non poidan asistir a tales cursos e prefiran aprender dende as súas casas. Polo que, por regra xeral, os participantes neste tipo de cursos teñen unha motivación intrínseca que os leva a querer aprender ou perfeccionar unha lingua estranxeira deste xeito.

Na miña opinión, xa que estamos na era dixital, o mellor que podemos facer é aproveitar os recursos que se nos brindan e dos que antes non dispoñiamos. Esta metodoloxía empregábase antes da aparición de internet a través de CD-ROM, pero agora os cursos son máis interactivos, xa que permiten a interacción en tempo real entre o alumnado e entre este e o profesorado do curso.

A metodoloxía CLIL ou AICLE

As siglas CLIL proveñen do inglés e significan Content and Language Integrated Learning. A equivalencia en español é AICLE, que significa Aprendizaxe Integrada de Contidos e Lingua Estranxeira. Esta metodoloxía consiste en ensinar unha materia ou parte dunha materia nun idioma estranxeiro. Deste xeito, non só se adquiren os coñecementos propios da materia, senón que tamén se aumenta a competencia na lingua estranxeira. Isto fai que os estudantes se sintan motivados porque poden resolver problemas mesmo noutro idioma.

Este método supón unha forma diferente de aprender un idioma, xa que o obxectivo da materia non é só aprender a lingua. A lingua é o instrumento para aprender o contido da materia e ao mesmo tempo é preciso aprender a lingua para poder comprender este contido. Polo tanto, os obxectivos da propia materia súmanse aos obxectivos da materia lingüística, polo que se deben ter en conta ambos currículos.

Unha peculiaridade deste método é que a materia determina o tipo de lingua que se aprende, é dicir, determina o vocabulario específico, o tipo de discurso propio da rama de estudo, etc. Ademais, é máis importante a fluidez que a corrección gramatical, aínda que os erros gramaticais corríxense sempre que é posible. A competencia lingüística pode traballarse a través do scaffolding ou andamiaxe.

O scaffolding ou andamiaxe consiste en que o profesorado proporcione estratexias ou actividades ao alumnado que lle faciliten a construción de coñecemento autónomo, é dicir, non consiste en proporcionar a resposta correcta senón en axudar ao alumnado para que, pouco a pouco, poida chegar a realizar a tarefa por si mesmo. Isto é o que Vigotsky denominaba «zona de desenvolvemento próximo», é dicir, a capacidade para poder realizar unha tarefa só coa axuda doutra persoa, fronte ás outras dúas categorías da clasificación, a capacidade para realizar unha tarefa de forma independente e a imposibilidade para realizar unha tarefa incluso coa axuda doutra persoa. Este andamiaxe ou axuda pode ser de recepción, para axudar ao alumnado a extraer a información necesaria e relevante, de transformación, para axudar ao alumnado a transformar a información en algo novo, ou de produción, para axudar ao alumnado a producir algo novo.

A metodoloxía AICLE céntrase no alumnado, xa que a elección dos temas e actividades depende tanto do profesorado como do alumnado. Ademais, a ensinanza é flexible, xa que o seu principal obxectivo é asegurar a comprensión do contido, e a aprendizaxe desenvólvese por tarefas e é interactiva e autónoma, é dicir, trabállase por parellas ou grupos e o coñecemento adquírese por descubrimento.

A metodoloxía AICLE é moi recomendable porque un idioma apréndese mellor nunha situación real a partir de tarefas próximas á realidade e con esta metodoloxía aumenta a conciencia da importancia da lingua na aprendizaxe. Se utilizamos a metodoloxía AICLE, debemos elaborar un currículo integrado de lingua e contido e utilizar tarefas para alcanzar os nosos obxectivos. A única diferenza entre os contidos dun currículo integrado e un currículo regular é que, no currículo integrado, os obxectivos, contidos e criterios de avaliación deben integrar os contidos lingüísticos y os contidos da propia materia. 

Debate final (Luz e Ana)

Comezamos esta última sesión con varias actividades de warm up. A primeira delas chámase Talking to a Martian e consiste en explicarlle a un marciano que é un obxecto determinado, como por exemplo un bolígrafo. A explicación desemboca en máis preguntas porque o marciano non coñece nada da nosa cultura. Por exemplo, se o marciano pregunta que é un bolígrafo, a explicación pode desembocar en preguntar que é escribir, que é unha letra, etc. Esta é unha actividade moi útil para que aprendan a definir palabras e a buscar sinónimos.

Outro warm up que fixemos foi representar unha palabra como se a propia persoa fose ese obxecto. Por exemplo, a primeira persoa pode empezar dicindo I’m a tree e representar unha árbore e o resto de persoas que se unan poden dicir: I’m the roots, I’m a bird, I’m the egg of the bird, I’m a leave, I’m an apple, I’m the worm of the apple, etc. e irse sumando á representación. Esta actividade resulta sempre moi divertida e fai que os alumnos participantes pensen en obxectos relacionados co obxecto principal que non dixeran xa. Canta máis xente participe no xogo, sen chegar a un gran número de persoas porque non se podería representar, máis difícil resultará. Por esta razón, é unha actividade moi recomendable para realizar en PMAR xa que ao ser poucos alumnos pódese integrar a todos na historia e, ademais, non require un nivel moi elevado.

En ámbalas dúas actividades é recomendable que comece o docente para amosarlles máis claramente de que tratan e para que eles vexan que o docente tamén participa. Despois xa podería facer de marciano, no caso do primeiro warm up, ou comezar a segunda actividade un alumno.

O debate comezou co tema de deberes si ou non. A maioría da clase coincidimos con que estamos a favor dos deberes pero na xusta medida. No meu caso, xa tiña unha opinión formada sobre este tema antes de comezar este mestrado e non mudei de opinión. No caso da materia que me atinxe, inglés, penso que os deberes son moi útiles se queres centrarte no enfoque comunicativo en clase, sobre todo no speaking que é o que probablemente a maioría deles non poidan traballar nas súas casas. Aínda que nas clases tamén se poden e se deben traballar as outras destrezas, penso que é moi útil traballar ou reforzar a gramática ou a escrita na casa, mentres que a clase se pode dedicar a outras cuestións. Na miña experiencia como alumna sempre tiven deberes e nunca tiven ningún problema, a pesar de que asistía a clases de piano, gaita e solfexo. De feito, penso que ter deberes e asistir a algunha actividade extraescolar é beneficioso porque aprendes a organizarte e a aproveitar o teu tempo. Ademais, penso que os deberes son moi necesarios para xerar uns hábitos e unha disciplina, porque cando os nosos alumnos cheguen á universidade ou a un posto de traballo dependerá deles organizarse e coñecerse como estudantes, é dicir, saber que técnicas de estudio lle funcionan mellor, canto tempo deben dedicarlle, etc.

A pesar de todo o anterior, penso que tamén opino así porque a min non me mandaban deberes de forma esaxerada, unhas veces máis e outros menos pero case sempre eran realizables se sabías organizarte, xa que non estaba tódolos días da mañá á noite facendo deberes, tamén dispoñía de tempo libre para outras actividades. Polo tanto, penso que os deberes non deben ser esaxerados, é dicir, eu como docente haberá uns días que non mande deberes, outros que mande poucos e outros que mande algúns máis, pero sen mandar demasiados ou con moi pouco tempo para realizalos. Algunhas solucións poden ser que exista unha comunicación entre o profesorado ou que o propio docente chegue a un acordo co seu alumnado sobre cando mandar os deberes. Aínda que o docente non propoña este pacto porque prefire non mandar os deberes sempre o mesmo día, xa que haberá ocasións nas que sexan máis necesarios uns días que outros, sempre é preciso dialogar co alumnado, saber que carga de traballo teñen e ser comprensivos con eles. Outra medida que se propuxo é que se anoten no encerado os deberes de cada día para que tanto os docentes como o alumnado sexan conscientes da carga de traballo. Persoalmente, non me parece mala idea pero penso que tamén é útil que os alumnos sexan responsables de ir anotando os seus deberes e de acordarse de facelos porque a base de non acordarse varias veces aprenderán a ser máis responsables e organizados.

O vídeo que nos amosaron para abrir o debate, aínda que é emotivo, paréceme un pouco esaxerado porque o alumnado conta con moitas vacacións e, exceptuando algún que outro profesor, non creo que a maioría deles lle esixan algo moi superior ao que poden dar. Ademais, eu persoalmente, e penso que a maioría dos profesores tamén, non tería en conta que un día ou dous un alumno non puidera realizar os deberes, senón que o que realmente penalizaría é se a non realización das actividades que se mandan para casa é continua e non ten ningunha causa xustificada.

O segundo tema de debate que xurdiu é o tema das TIC. Neste tema xa había opinións máis dispares. Eu persoalmente antes do mestrado opinaba que non deixaría usar o móbil na miña clase. Agora sigo pensando o mesmo pero teño as miñas dúbidas nalgunhas ocasións porque os móbiles proporcionan recursos moi útiles e ás veces é difícil contar cunha aula de informática para empregar estes recursos. Ademais, no caso de falta de dicionarios na aula, como nos contou Ana, son tamén moi útiles estes dispositivos. Eu penso que como norma xeral e sobre todo nun primeiro momento non permitirei os móbiles, xa que, aínda que é difícil controlar o seu uso, supoño que o alumnado os usará menos ou non os usará se están prohibidos e son coherente coas normas. Cando leve un tempo de experiencia, se vexo que os preciso e que os meus alumnos me respectan e poden facer un uso responsable deles, pode que, precisando unhas normas específicas, permita o seu uso en ocasións concretas. Unha das obxeccións dalgunhas persoas é que non tódolos alumnos se poden permitir ter un móbil ou que ás veces os pais non llos deixarán traer a clase, pero penso que no caso de decidir utilizalos isto non é ningún impedimento, xa que actualmente case tódolos alumnos acoden co móbil á clase e podemos agrupar as persoas que non o teñan con outras que si. Ante todo, debemos respectar a normativa do centro, aínda que na maioría dos casos as normas son bastante laxas e teremos que establecer normas propias.

Algo que si que teño claro e sobre o que non reflexionara antes de comezar este mestrado é que introducir as TIC non é por si só innovar, xa que se pode facer o mesmo que cun libro tradicional, se proxectamos o libro dixital na pantalla e o usamos igual, por exemplo, ou pódese facer unha clase moito máis innovadora sen utilizar estes recursos. O que eu penso é que xa que agora contamos cuns recursos que antes non existían e dos que agora podemos dispoñer libremente, non podemos negar a súa utilidade para algunhas funcións. Sen embargo, cómpre empregalos para o que serven ou para o que se require o seu uso e non empregalos cando non é preciso.

Sesión conxunta (Luz e Ana)

Nesta sesión Luz comezou cun warm up que consistía en xogar coa primeira letra do nome de cada persoa, por exemplo: my name is Sonia, I am simple, I live in Serbia and I like swimming. Despois falounos de como aproveitar a hora de titoría para introducir algunha actividade en inglés e dalgunhas experiencias con PMAR.

Na educación secundaria obrigatoria hai unha hora de titoría á semana e se, como docentes de lingua estranxeira, nos toca exercer de titores dun grupo podemos aproveitar esa hora para reforzar o inglés. Algunhas actividades que podemos facer en inglés son os cuestionarios sobre hábitos de estudio, opinión sobre eles mesmos e sobre o docente, escolla de delegado, etc. Ademais, é boa idea aproveitar as charlas que se impartan no instituto sobre temas como drogas, acoso informático, etc. para traballar estes temas tanto antes como despois das charlas. Entre as nosas funcións de titores está tamén a de favorecer un bo ambiente de aula. Unha posible actividade para conseguilo é que escriban en inglés algo bo sobre dúas persoas da clase, unha coa que teñan relación de amizade e outra coa que non. Despois estas descricións poden lerse en voz alta e o resto dos compañeiros teñen que adiviñar a quen se refire.

No caso de PMAR é moi importante animalos a que participen nas actividades do instituto, quizais facendo que esta participación inflúa na nota da nosa materia. Isto axudaraos a integrarse e a ter unha actitude máis positiva cara tódalas materias. Pódense aproveitar tamén as saídas para traballalas tanto antes como despois.

Pola súa parte, a sesión de Ana comezou cunha actividade de warm up ou ice breaker que consistiu en dividirnos en dous grupos segundo varias eleccións: té ou café, cans ou gatos, vacacións con amigos ou vacacións cos nosos pais, etc. Cada grupo debía debater sobre o porqué da súa elección. Tamén se podería facer intentando convencer ao outro grupo de que a súa opción era a mellor.

Ana falounos da metodoloxía CLIL e do que nas aulas coñecemos como seccións bilingües. As siglas CLIL proveñen do inglés e significan Content and Language Integrated Learning. A equivalencia en español é AICLE, que significa Aprendizaxe Integrada de Contidos e Lingua Estranxeira. Esta metodoloxía consiste en ensinar unha materia ou parte dunha materia nun idioma estranxeiro.  Deste xeito, non só se adquiren os coñecementos propios da materia, senón que tamén se aumenta a competencia na lingua estranxeira. Isto fai que os estudantes se sintan motivados porque poden resolver problemas incluso noutro idioma.

Este método supón unha forma diferente de aprender un idioma, xa que o obxectivo da materia no é só aprender a lingua, senón que a lingua é o instrumento para aprender o contido da materia e, ao mesmo tempo, é preciso aprender a lingua para poder comprender este contido. Polo tanto, os obxectivos da propia materia súmanse aos obxectivos da materia lingüística, polo que se deben ter en conta ambos currículos.

Unha peculiaridade deste método é que a materia determina o tipo de lingua que se aprende, é dicir, determina o vocabulario específico, o tipo de discurso propio da rama de estudio, etc. Ademais, é máis importante a fluidez que a corrección gramatical, aínda que os erros gramaticais corríxense sempre que é posible.

A competencia lingüística pode traballarse a través do scaffolding ou andamiaxe, que consiste en que o profesorado proporcione estratexias ou actividades ao alumnado que lle faciliten a construción de coñecemento autónomo, é dicir, non consiste en proporcionar a resposta correcta senón en axudar ao alumnado para que, pouco a pouco, poda chegar a realizar a actividade por si mesmo.

Segunda sesión con Ana

Na segunda sesión de Ana seguimos falando de diversas actividades de comprensión oral e escrita. Comezamos cunha actividade de warm up que consistía en pensar que facer en primeiro lugar se suceden as seguintes cousas ao mesmo tempo: soa o teléfono, tocan ao timbre, chora o bebé, vai comezar a chover e temos a roupa tendida fóra e a auga do vertedoiro vai desbordar. Despois de que os alumnos respondan e expliquen a súa resposta, o docente pode darlles unha explicación ás súas eleccións, mesmo se é inventada, por exemplo: for those who have chosen the sink, the most important thing in life is money.

Ana amosounos unha actividade para que o alumnado sexa consciente de que debe ler as actividades e os exames antes de realizalos que consistía nun test que tiña como primeira pregunta ler todo antes de comezar a responder e a última pregunta dicía que solo debían responder as preguntas 1 e 2. Para demostrarlles que é normal que ás veces non entendan algunhas palabras, Ana propúxonos un texto con palabras inventadas pero que permitían responder igual a unha pregunta de comprensión concreta, como neste caso era que medio de transporte usaran os protagonistas do fragmento para desprazarse. Esta actividade é útil para que aprendan a non ofuscarse cando non coñecen o significado dalgunhas palabras do texto e que saiban que é frecuente que, mesmo as persoas con máis nivel, non coñezan algunhas palabras. A maña está en saber deducir o seu significado e entender a idea xeral do texto. Para facer un reforzo positivo conforme todo se pode conseguir podemos poñer o mesmo exame o primeiro día de clase, sen avalialo, e o último, para que se decaten de como melloraron. En 2º de bacharelato, por exemplo, poderiamos poñer un exame de selectividade.

Para traballar o vocabulario, no canto de traballalo a través dunha lista de vocabulario da que se van esquecer ao pouco tempo, podemos traballalo doutros xeitos. No caso dos adxectivos, por exemplo, poden clasificalos segundo sexan positivos, negativos ou podan ser ambos. Despois poden escribir cales cren que teñen eles mesmos, cales teñen pero non lles gustaría ter, cales non teñen pero desexarían ter, cales lles gustaría que tivese a súa parella, cales non perdoarían na súa parella, etc. Desta forma, ao personalizar a actividade e traballar con eles mesmos, poden recordar mellor o vocabulario. Ademais, terán unha menor sensación de estar a facer unha actividade repetitiva que se traballasen os adxectivos por medio de drills.

Algúns xogos clásicos tamén son útiles para a aprendizaxe dunha lingua estranxeira. No tabú unha persoa de clase debe definir unha palabra sen usar as palabras prohibidas e a outra persoa que está a participar debe adiviñala. Pódese xogar sacando a unha parella diante de toda a clase ou organizando a clase por parellas. Outro xogo que nos amosou Ana é Secret conversations, que consiste en que unha parella diante de toda a clase teña unha conversa sobre unha palabra concreta, que non pode mencionar. Non se trata de definir a palabra, senón de ter unha conversa sobre ese tema ou que permita ao resto da clase adiviñar a palabra en cuestión. O ideal é que este tipo de xogos os cree o docente e, dependo do nivel ou do que se queira traballar, pódese xogar cunhas tarxetas ou con outras. Unha opción boa para algunhas actividades é plastificar cartolinas brancas de tamaño A3 para poder escribir nelas con rotuladores.

Para traballar tanto a comprensión oral como a escrita, Ana propúxonos unha canción que contén diversas actividades, como, por exemplo, ordenar as liñas, eliminar a palabra que sobra na liña, completar as letras, etc. Con cancións tamén é curioso cambiar as palabras por outras que soen igual para que eles teñan que saber as palabras correctas. Fixemos un exercicio parecido cun ditado no que, cando acabamos e nos deron a solución, todos escribiramos algo totalmente diferente pero que soaba igual.

Por último, Ana recomendounos un libro para traballar a gramática en 2º de bacharelato de forma máis dinámica que se chama 1000 ejercicios de rephrasing que me pareceu moi interesante para practicar o exercicio de selectividade no que lle piden ao alumnado que reescriba unha serie de oracións pero doutro xeito.

Actividades de comprensión oral e escrita

Na súa primeira sesión, Ana amosounos diversas actividades de expresión e comprensión oral. Unha actividade das actividades propostas chámase Show and tell e consiste en traer un obxecto e explicar algo sobre el. Isto ofrece a posibilidade de que traian obxectos curiosos, de que fagan unha presentación divertida, etc. Nunha sesión de Luz, por exemplo, dividímonos en dous grupos e Luz entregounos unha folla dun caderno diferente a cada grupo. A actividade consistía en dialogar por grupos na lingua estranxeira e explicarlle posteriormente á docente de que estaban feitas as dúas follas de papel que nos entregara. Curiosamente unha delas estaba feita de pedra, mentres que a outra estaba feita de excrementos de alce. A proposta resultoume moi interesante e a actividade de Show and tell pode enfocarse a traer obxectos e explicar como están feitos, por exemplo, e englobala nunha unidade que trate a reciclaxe ou o medio ambiente.

Outra posible actividade é que o docente faga unha pregunta a cada alumno. Despois, cunha pelota pódese facer un xogo no que a persoa que lance a pelota deba dicir algo sobre a persoa a quen lla pasa. Para esta e outras actividades é moi importante saber o nome dos nosos alumnos para poder conseguir que todo o mundo participe sen necesidade de seguir unha orde que eles coñezan. Desta forma tamén se lle pode dar cabida a aquelas persoas máis tímidas. O docente deberá estar atento para facer participar a toda a clase, lanzándolle a pelota a aqueles alumnos que non a reciban.

Outra posible actividade consiste en elaborar unha lista de cousas que os alumnos deben ir preguntando en inglés aos seus compañeiros para atopar a alguén que realizara tales actividades. Eu xa realizara esta actividade na escola de linguas e paréceme unha actividade moi útil porque o docente pode elaborar as preguntas en función do que queira traballar, xa que as preguntas poden ser de calquera tema e conter o vocabulario ou os tempos verbais que o docente considere adecuados. Ademais, permite traballar tanto as fórmulas interrogativas como as afirmativas e negativas.

Por último, estivemos vendo diversas formas de explotar unha actividade de comprensión oral e aprendemos que se debe traballar antes, durante e despois, algo que na miña experiencia como alumna non se facía. Dependo do nivel de dificultade algunhas veces cómpre dar algún tipo de scaffolding antes de facer o listening e outras chega con facer actividades de brainstorming inicial. A chuvia de ideas pode estar guiada polo docente para que aparezan termos que sairán na actividade posterior. Ao rematar a actividade de listening sempre se pode debater sobre as impresións que causou a actividade ou facer máis actividades relacionadas.